Biotin (Vitamin B7 or Vitamin H)
ناوی گشتى: ڤیتامین بیوتین (Biotin)
ناوى کیمیایی: Biotin (Vitamin B7 or Vitamin H)
زیادکراوە لەلایەن:
mhammadsalm
دەربارە:
• زانیارییە سەرەتاییەکان:
- پێناسەی ڤیتامین: بیوتین، کە ناسراوە بە ڤیتامین B7 یان ڤیتامین H، ڤیتامینێکی ئاودا توانەوەیە کە بەشێکە لە کۆمەڵەی ڤیتامین B.
- جۆری ڤیتامین (ئاودا توانەوە یان چەوردا توانەوە): ئاودا توانەوە.
- گرنگی بۆ جەستە: بیوتین ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە میتابۆلیزمی چەورییەکان، کاربۆهیدراتەکان و پرۆتینەکان. هەروەها یارمەتی پاراستنی تەندروستی پێست، قژ و نینۆک دەدات.
• تایبەتمەندییە بایۆکیمیاییەکان:
- کارکردنی مۆلیکیولی: بیوتین وەک کۆئەنزیم (coenzyme) کار دەکات بۆ چەندین ئەنزیم (enzymes) کە بەشدارن لە کاربۆکسیلاسیۆن (carboxylation) لە میتابۆلیزمدا.
- میتابۆلیزم و هەڵمژین: بیوتین لە ڕیخۆڵە باریکەدا هەڵدەمژرێت. هەروەها بەرهەمدەهێنرێت لەلایەن بەکتریاکانی ڕیخۆڵەوە.
- کۆکردنەوە لە جەستەدا: بەشێوەیەکی بەرچاو لە جەستەدا کۆناکرێتەوە، بۆیە پێویستە بەردەوام لە ڕێگەی خۆراکەوە وەربگیرێت.
- ماوەی مانەوە لە جەستەدا: ماوەی مانەوەی کورتە و بەشێوەیەکی ئاسایی لە ڕێگەی میزەوە دەردەدرێت.
• کاریگەرییەکانی تەندروستی:
- کارکردنی سەرەکی: یارمەتی میتابۆلیزمی خۆراک دەدات و وزە بەرهەم دەهێنێت.
- کاریگەری لەسەر سیستەمەکانی جەستە: کاریگەری لەسەر سیستەمی دەماری، پێست، قژ و نینۆک هەیە.
- سوودەکانی تەندروستی: پاراستنی تەندروستی قژ و پێست، یارمەتیدانی کۆئەندامی دەمار، یارمەتیدانی میتابۆلیزمی شەکری خوێن.
- ڕۆڵی لە پێشگیری لە نەخۆشی: ڕەنگە یارمەتی کەمکردنەوەی ئاستی شەکر لە خوێندا بدات لەو کەسانەی کە نەخۆشی شەکرەیان هەیە.
• سەرچاوەکانی سروشتی:
- خۆراکە سەرەکییەکان: هێلکە، گوێز، بادەم، قارچک، جگەر، گوڵەبڕۆکە.
- میقداری بەردەست لە خۆراکەکاندا: بڕی بیوتین لە خۆراکەکاندا جیاوازە، بەڵام بەگشتی لەو خۆراکانەی سەرەوەدا بەردەستە.
- فاکتەرەکانی کاریگەر لەسەر هەڵمژین: خواردنی هێلکەی خاو دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی هەڵمژینی بیوتین، چونکە ماددەیەک لە هێلکەی خاودا هەیە بەناوی ئەڤیدین (avidin) کە دەبەستێتەوە بە بیوتین و ڕێگری دەکات لە هەڵمژینی.
• تایبەتمەندییە تایبەتەکان:
- خاڵە گرنگەکان: گرنگە بۆ خانەکان بۆ گەشەکردن و کارکردنی ئاسایی.
- جیاوازی لە ڤیتامینە هاوشێوەکان: بیوتین جیاوازە لە ڤیتامینەکانی تر، چونکە بەشدارە لە کاربۆکسیلاسیۆن وەک کۆئەنزیم.
- زانیارییە کلینیکییەکان: کەمی بیوتین دەتوانێت ببێتە هۆی هەڵوەرینی قژ، وشکبوونی پێست و کێشەی دەماری.